Nakaz rozbiórki budynku gospodarczego samowolnie postawionego

Sprawa jest mocno zaawansowana i procedura poszła już bardzo daleko. To komplikuje sprawę. Nie znam treści decyzji ani Państwa skarg, więc trudno odnieść się tutaj do konkretnej sprawy.

Prawo budowlane dotyczące rozbiórki obiektu budowlanego

W świetle art. 48 oraz art. 49b ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (j.t. Dz. U. 2006 r. Nr 156, poz. 1118), właściwy organ nakazuje, w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego lub jego części, będącego w budowie, albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę lub zgłoszenia, bądź też pomimo wniesienia sprzeciwu przez właściwy organ (oczywiście, gdy nie zachodzą przesłanki pozwalające na legalizację samowoli. W przypadku niezastosowania się do nakazu następuje wdrożenie przewidzianych przez przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (j.t. Dz. U. 2005 r. Nr 229 poz. 1954; dalej „u.p.e.a.”) środków przymusu, które mają doprowadzić do wykonania nałożonego obowiązku.

Zakończenie egzekucji nie wymaga wydania jakiegokolwiek postanowienia. Wydanie postanowienia jest natomiast konieczne w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego. Ma to miejsce wtedy, kiedy trzeba postępowanie przerwać na skutek wystąpienia okoliczności określonych w art. 59 u.p.e.a. Oczywiście postanowienie to kończy postępowanie, ale nie przez wyegzekwowanie obowiązku, tylko z powodu niemożności jego wyegzekwowania.

Warto rozpatrzyć sytuację, w której nastąpiło już wykonanie obowiązku, ale po określonym w decyzji o rozbiórce, terminie. Po pierwsze, zobowiązany może bronić się przez złożenie wniosku o przywrócenie terminu, jeżeli tylko uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy (zobacz art. 58-60 Kkodeksu postępowania administracyjnego). Następnie, jeżeli wykonanie obowiązku dotyczącego rozbiórki nastąpiło przed wszczęciem postępowania, jest to sytuacja, w której następuje umorzenie postępowania w drodze postanowienia (art. 59 § 1 pkt 1 p.e.a.). Postanowienie w przedmiocie umorzenia organ ma obowiązek wydać z urzędu, co nie stoi na przeszkodzie żądaniu tego przez zobowiązanego, albo wierzyciela (art. 59 § 4 u.p.e.a.).

Należy zaznaczyć jednak, że można umorzyć postępowanie egzekucyjne tylko, jeżeli stwierdzono wykonanie obowiązku przed jego wszczęciem. Jeżeli po wszczęciu postępowania egzekucyjnego zobowiązany przystąpił do rozbiórki, postępowanie egzekucyjne nie zostanie wstrzymane. W przypadku wydania postanowienia w takiej sytuacji przez organ I instancji postanowienia o jego umorzeniu, postanowienie takie należy uchylić jako pozbawione podstawy prawnej (art. 138 i art. 144 Kodeksu postępowania administracyjnego w związku z art. 18 p.e.a.).

Środki przymusu administracyjnego przy postępowaniu egzekucyjnym

Powiatowe organy nadzoru budowlanego są obowiązane wszczynać i prowadzić postępowanie egzekucyjne przy pomocy środków przymusu administracyjnego, w stosunku do adresatów–- zobowiązanych, w celu wyegzekwowania zakazów lub zakazów wydawanych w toku procesu budowlanego.

Za naruszenie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (j.t. Dz. U. 2006 r. Nr 156 poz. 1118) przy wykonywaniu robót budowlanych, organy nadzoru budowlanego mogą wymierzać karę grzywny w postępowaniu mandatowym za określone w Prawie budowlanym wykroczenia lub wydawać odpowiednie nakazy w drodze postanowienia lub decyzji w stosunku do inwestora lub osób pełniących samodzielne funkcje techniczne na budowie.

Źródłem obowiązków egzekwowanych w trybie postępowania egzekucyjnego w administracji są przepisy Prawa budowlanego nakładające powinność określonego zachowania się wskazanego podmiotu (adresata decyzji administracyjnych – zobowiązanego). Każdy organ, w tym organ nadzoru budowlanego, który wydał decyzję nakładającą obowiązek, staje się w powstałym stosunku wierzycielem. Wierzyciel reprezentuje interes państwa. Należy do niego troska i dbałość o wykonanie obowiązku. Organ nadzoru budowlanego – wierzyciel obowiązany jest podejmować czynności przewidziane przez ustawę z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (j.t. Dz. U. 2005 r. Nr 229 poz. 1954; dalej jako – p.e.a.), a w szczególności czuwać nad tym, czy nałożony obowiązek został wykonany w wyznaczonym terminie, a jeżeli nie – sporządzić tytuł wykonawczy dla właściwego urzędu skarbowego.

Stosowanie środków egzekucyjnych powinno być poprzedzone następującymi czynnościami ustalonymi przepisami u.p.e.a.:

• upomnieniem (zobacz art. 15 u.p.e.a.),
• doręczeniem tytułu wykonawczego i postanowienia o zastosowaniu środka egzekucyjnego (art. 26 i n. u.p.e.a.).

Zgodnie z przepisami u.p.e.a. środkami egzekucyjnymi w zakresie obowiązków o charakterze niepieniężnym są:

• grzywna w celu przymuszenia,
• wykonanie zastępcze na koszt zobowiązanego,
• odebranie rzeczy ruchowej,
• odebranie nieruchomości, opróżnienie lokalu i innych pomieszczeń,
• przymus bezpośredni.

Tryb i zakres stosowania grzywny w celu przymuszenia do wykonania przez zobowiązanego (adresata decyzji) obowiązku nałożonego decyzją jest następujący:

1. wysokość grzywny w celu przymuszenia wynosi do 5000 zł w stosunku do osób fizycznych i 25 000 zł w stosunku do osób prawnych i jednostek organizacyjnych jednorazowo. Grzywny nakładane wielokrotnie nie mogą przekroczyć łącznie kwoty 10 000 zł w stosunku do osób fizycznych i 100 000 zł w stosunku do osób prawnych i jednostek organizacyjnych (art. 121 § 2 i 3 u.p.e.a.);
2. jeżeli egzekucja dotyczy spełnienia przez zobowiązanego (adresata decyzji) obowiązku wynikającego z przepisów Prawa budowlanego, grzywna w celu przymuszenia jest jednorazowa (art. 121 § 4 u.p.e.a.);
3. wysokość grzywny w przypadku przymusowej rozbiórki obiektu lub jego części stanowi iloczyn powierzchni zabudowy budynku lub jego części, objętego nakazem przymusowej rozbiórki i 1/5 ceny 1 m² powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, ustalanej przez ministra właściwego do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej do obliczania premii gwarancyjnej dla posiadaczy oszczędnościowych książeczek mieszkaniowych, obowiązującej w kwartale, w którym grzywna jest nakładana (art. 121 § 5 u.p.e.a.). Przedmiotowa cena 1 m² powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego jest co kwartał ogłaszana w Dzienniku Urzędowym Monitor Polski.

Organem właściwym dla egzekucji obowiązków o charakterze pieniężnym jest urząd skarbowy.

Wykonanie zastępcze stosuje się, gdy egzekucja dotyczy obowiązku wykonania czynności, którą można zlecić innej osobie do wykonania za zobowiązanego (adresata decyzji nakazowej) i na jego koszt (art. 127 u.p.e.a.).

Zastosowanie przymusu bezpośredniego przy nakazie rozbiórki

W przypadku wykonywania nakazu rozbiórki w drodze wykonania zastępczego niezbędne jest opróżnienie obiektu. Organ nadzoru budowlanego zastosuje więc środek egzekucyjny w postaci odebrania nieruchomości, opróżnienia lokalu i innych pomieszczeń. Może wyniknąć także potrzeba skorzystania ze środka egzekucyjnego służącego odebraniu rzeczy ruchomej. Dlatego przy korzystaniu z tych środków może okazać się niezbędne zastosowanie również przymusu bezpośredniego. Przymus bezpośredni polega na doprowadzeniu do wykonania obowiązku podlegającego egzekucji drogą zagrożenia zastosowania lub drogą zastosowania bezpośrednio skutecznych środków, nie wyłączając siły fizycznej, w celu usunięcia oporu zobowiązanego i oporu innych osób, które stoją na przeszkodzie wykonaniu obowiązku. W szczególności za pomocą przymusu bezpośredniego doprowadza się do opuszczenia nieruchomości (lokalu, pomieszczenia) przez zobowiązanego, wydania rzeczy, zaniechania czynności lub przeszkadzania innej osobie w wykonywaniu jej praw (art. 148 u.p.e.a.).

Egzekutor, przystępując do czynności egzekucyjnych, doręcza zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego (o ile nie został wcześniej doręczony) oraz postanowienie organu egzekucyjnego o wezwaniu zobowiązanego do wykonania obowiązku wskazanego w tytule wykonawczym, z zagrożeniem zastosowania przymusu bezpośredniego. Egzekutor może zastosować przymus bezpośredni również w toku postępowania egzekucyjnego, które zostało wszczęte w celu zastosowania innego ze środków egzekucyjnych, wymienionych wyżej, gdy ten środek egzekucyjny okazał się bezskuteczny, a zastosowanie przymusu bezpośredniego może doprowadzić do wykonania egzekwowanego obowiązku. W tym przypadku przepisu nie doręcza się odpisu tytułu wykonawczego i postanowienia organu o wezwaniu, natomiast egzekutor powinien ustnie uprzedzić zobowiązanego, że w razie dalszego uchylania się od wykonania obowiązku zastosuje przymus bezpośredni.

Zastosowanie przymusu natychmiastowego w celu usunięcie niebezpieczeństwa związanego z rozbiórką obiektu budowlanego

Należy zwrócić uwagę na przepisy, które umożliwiają działanie odpowiednim organom w sytuacji zagrożenia określonych dóbr. Przepis art. 117 u.p.e.a. daje określonym w art. 20 § 2 u.p.e.a. organom uprawnienie do stosowania wykonania zastępczego, odebrania rzeczy ruchomej, a także odebrania nieruchomości, opróżnienia lokali i innych pomieszczeń, również w celu wyegzekwowania wydanych bezpośrednio ustnych poleceń, bez potrzeby wystawienia tytułu wykonawczego i doręczenia zobowiązanemu postanowienia o zastosowaniu środka egzekucyjnego, jeżeli zwłoka w wykonaniu obowiązku groziłaby niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ciężkimi szkodami dla gospodarstwa narodowego lub jeżeli wymaga tego szczególny interes społeczny. Chodzić tu przede wszystkim o działania Policji i Państwowej Straży Pożarnej. Należy zwrócić uwagę, że przepis ten nie jest podstawą do zastosowania przymusu bezpośredniego. Jeżeli zwłoka w wykonaniu obowiązku może zagrozić zdrowiu lub życiu albo spowodować niemożność lub znaczne utrudnienie w dochodzeniu wykonania przez zobowiązanego obowiązku – może być zastosowany przymus bezpośredni wykonania obowiązku. Przepis art. 69 Prawa budowlanego także przewiduje zastosowanie tzw. przymusu natychmiastowego, jeżeli zachodzi konieczność niezwłocznego podjęcia działań mających na celu usunięcie niebezpieczeństwa dla ludzi lub mienia. Może on być wyrażony wezwaniem ustnym zobowiązanego, aby wykonał obowiązek. Środek ten może też stosować Policja i Państwowa Straż Pożarna, z tym że o podjętych działaniach powinny niezwłocznie zawiadomić właściwy organ. Przepis art. 69 Prawa budowlanego pozostaje w zbieżności z art. 150 § 3 u.p.e.a. w zakresie upoważnienia określonych organów nadzoru budowlanego do zastosowania przymusu bezpośredniego w określonej sytuacji zagrożenia.

Ma Pan dwa wyjścia: albo złożyć wniosek o rozłożenie na raty opłaty legalizacyjnej – jeśli została wskazana. Jeśli nie – sprawa przedstawia się znacznie gorzej.

O rozłożeniu opłaty legalizacyjnej na raty decyduje wojewoda. Wojewoda jest wierzycielem i od niego zależy, na ile rat rozłoży tę opłatę.

Jeżeli jednak nie wykonałby Pan tego obowiązku przed upływem terminu do uiszczenia grzywny, mógłby Pan skorzystać z przepisu art. 126 ww. ustawy. Stanowi on, że na wniosek zobowiązanego, który wykonał obowiązek, grzywny uiszczone lub ściągnięte w celu przymuszenia mogą być w uzasadnionych przypadkach zwrócone w wysokości 75% lub w całości. Państwowe organy egzekucyjne mogą zwrócić grzywnę po uzyskaniu zgody organu wyższego stopnia.

Można wnioskować o umorzenie grzywny za niewykonanie obowiązku rozbiórki.

Wstrzymanie rozbiórki obiektu budowlanego

Jeśli zaś chodzi o wstrzymanie rozbiórki: Decyzja jest prawomocna i tylko wstrzymanie wykonalności na wniosek lub z urzędu może zapobiec natychmiastowemu wykonaniu tej decyzji.

Razem z wnioskiem o wznowienie złożony był wniosek o wstrzymanie wykonalności. To powinno zostać załatwione w formie postanowienia, na które służy zażalenie.

Oceniając możliwość wystąpienia przesłanki wstrzymania wykonania zaskarżonej decyzji, jaką jest niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody, zgodzić należy się z poglądem, że chodzi o taką szkodę (majątkową, a także niemajątkową), która nie będzie mogła zostać wynagrodzona przez późniejszy zwrot spełnionego świadczenia lub jego wyegzekwowanie, ani też nie będzie możliwe przywrócenie rzeczy do stanu pierwotnego. Będzie to miało miejsce w takich wypadkach, gdy grozi utrata przedmiotu świadczenia, który wskutek swych właściwości nie może być zastąpiony jakimś innym przedmiotem, a jego wartość nie przedstawiałaby znaczenia dla skarżącego, lub gdy zachodzi niebezpieczeństwo poniesienia straty na życiu i zdrowiu. Z kolei trudne do odwrócenia skutki to takie prawne lub faktyczne skutki, które raz zaistniałe powodują istotną lub trwałą zmianę rzeczywistości, przy czym powrót do stanu poprzedniego może nastąpić tylko po dłuższym czasie lub przy stosunkowo dużym nakładzie sił i środków. Obydwie te przesłanki muszą być przy tym rozważane z uwzględnieniem specyfiki aktu administracyjnego, którego dotyczy wniosek o wstrzymanie.

Bez pozytywnego rozpatrzenia wniosku o wstrzymanie – decyzja jest wykonalna.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.